Strój kobiecy odświętny, strój zamężnej cieszyńskiej gaździnki składał się z czepca, szatki, bluzki, sukni z żywotkiem, fartucha, i trzewików.
„Czepiec” – koronkowy biały czepek uszyty z cienkiego domowego płótna i wyszywany białą nicią, składał się z właściwego czepka i naczółka. „Szatka” – trójkątna chusta wiązana u tyłu głowy, nakładana na czepiec.
„Kabotek” – biała płócienna bluzka zapinana na guziki. Na kabotek zakładała cieszynianka suknię, która składała się z dwóch zszytych ze sobą na stałe części „żywotka”, czyli aksamitnego, bogato haftowanego gorseciku na ramiączkach, najczęściej w kolorze czarnym, rzadziej bordowy lub fioletowy, usztywnianego tekturą, z przodu był nie zapinany, a górna krawędź pleców miała charakterystyczny szpic, zwany „szczytkiem”, oraz suto marszczonej, początkowo sięgającej kolan, a w późniejszych czasach kostek, „kiecki”, której krawędź obszywano połyskującą wstęgą bławatkowego koloru, tzw. „galonką”. Suknie noszono wysoko podniesione w stanie. Chodziły w nich panny i mężatki, niemniej żywotek sukni młodych dziewczyn był zupełnie pozbawiony zdobień bądź wyszywany bardzo skromnym haftem o roślinnych motywach zdobniczych.
Na ciemnym tle sukni pięknie odbijał się „fortuch” – płócienny i wąski, ufarbowany na modro i noszony na każdo modrzyniec lub strojny adamaszkowy, którego długość pokrywała się z długością sukni. Talię kobiety podkreślała przeposka, czyli barwna jedwabna wstążka zawiązana z przodu na kokardę. Ubogim kobietom przeposka zastępowała srebrny cieszyński pas, niemniej nawet posiadaczki tej kosztownej ozdoby przewiązywały się przeposką, chroniąc w ten sposób przed wytarciem marszczone zszycie żywotka i sukni.
Strój męski wykazywał duże podobieństwo do munduru huzarów. Paradny strój męski oprócz białej koszuli z szerokimi rękawami utrzymany był w kolorze ciemnego granatu. Koszula była zapinana na guziki a kołnierz podwiązywano czerwoną chustką. Sukienne galoty nogawice zdobione były czarnym sznurowaniem oraz lampasami biegnącymi wzdłuż zewnętrznego szwu. Na białą koszulę nakładano kamizelkę tzw. bruclek z wykładanym kołnierzem i dwoma rzędami srebrnych guzików zwanych guzami. Jako wierzchniego ubrania używano mentyczki (spencera) lub kabata. Ta pierwsza podbita futrem i lamowana czarnym barankiem posiadała bogate ozdoby w formie guzów oraz orpantu – napierśnika którym spinano poły mentyczki. Kto nie mógł sobie pozwolić na mentyczkę zadawalał się kabatem – rodzajem dwurzędowej kurtki. Uzupełnienie stroju stanowiła futrzana czapka tzw. żarna oraz skórzane buty nazywane polki.
Tekst: Ewa Kruszyna
