Czy droga S11 w Lublińcu zagrozi zdrowiu mieszkańców? Merytoryczne uzasadnienie protestu [FELIETON]

Budowa drogi ekspresowej S11 w Lublińcu – szanse i zagrożenia

Planowana budowa drogi ekspresowej S11 w Lublińcu wzbudza liczne emocje wśród mieszkańców i lokalnych działaczy.

Choć inwestycja ma na celu poprawę komunikacji i rozwój gospodarczy regionu, budzi również poważne obawy dotyczące jakości powietrza, hałasu oraz wpływu na zdrowie ludzi i środowisko naturalne. Jakie są rzeczywiste konsekwencje tej inwestycji? Przyjrzyjmy się bliżej argumentom.

Obawy mieszkańców i zagrożenia środowiskowe
Mimo oczywistych zalet budowy drogi ekspresowej, jakim jest rozwój gospodarczy, szybsza i bezpieczniejsza komunikacja, budowa S11 w wariancie D zaproponowanym przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) oraz Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska (RDOŚ) budzi poważne obawy, szczególnie w kontekście zdrowia mieszkańców.

Jakość powietrza i zdrowie ludzi
Do niniejszego artykułu przeprowadzono analizę zanieczyszczeń powietrza w rejonie planowanej drogi ekspresowej S11, stosując obowiązujące zasady wyliczania związków emisji związków chemicznych. Według przeprowadzonej analizy, po oddaniu drogi do użytku natężenie ruchu np. w rejonie dzielnicy Wymyślacz wzrośnie do około 10 000 pojazdów na dobę. Obecnie jest to ok. 6900 pojazdów na dobę. (Źródło: https://www.gov.pl/web/gddkia/generalny-pomiar-ruchu-20202021), co znacząco wpłynie na emisję zanieczyszczeń. Przedstawiciele GDDKiA prognozują, że ruch może wzrosnąć w ciągu kilku lat nawet do 50 000 pojazdów na dobę, w tym duża liczba ciężarówek. Na podstawie dostępnych danych wyliczono emisję zanieczyszczeń na 1000 m autostrady w odległości do najbliższych zabudowań czyli ok. 150m. Porównanie tych zanieczyszczeń z dopuszczalnymi normami zawarto w poniższej tabeli.

Dopuszczalne wartości zanieczyszczeń powietrza na terenach mieszkaniowych wyznaczono zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13.09.2012 r.

Jak łatwo można zauważyć stężenie zanieczyszczeń w bliskiej odległości od drogi będzie przekraczać normy dla obszarów mieszkalnych. Takie stężenie stanowić będzie poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwłaszcza dzieci, osób starszych i osób z chorobami układu oddechowego.
Tlenki azotu, cząstki stałe i inne związki emitowane przez pojazdy mają negatywny wpływ na zdrowie. Badania wykazują, że długotrwała ekspozycja na NOₓ i PM prowadzi do:

• wzrostu zachorowań na astmę i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP),
• wyższego ryzyka zawałów serca i udarów,
• obniżonej odporności organizmu,
• uszkodzenia układu nerwowego u dzieci,
• zwiększonej liczby przypadków nowotworów płuc.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) nie istnieje bezpieczny poziom narażenia na pyły zawieszone – każda ich ilość w powietrzu szkodzi zdrowiu.

Ponadto, występują dodatkowe zagrożenia wynikające ze zwiększonego ruchu drogowego jak hałas komunikacyjny. Długotrwała ekspozycja na hałas generowany przez pojazdy może prowadzić do problemów ze snem, stresu, a nawet chorób układu krążenia.

I tutaj zmierzamy do pewnego rodzaju absurdu jakim jest komunikat RDOŚ w Katowicach ws. wyboru wariantu D (fioletowy) i całkowite zignorowanie wariantu D (niebesko/zielony) jako wariantu optymalnego środowiskowo-społeczno-ekonomicznie. Ale na początek odwołajmy się do podstawowych definicji, które każdy z nas poznał w szkole. Z definicji ochrony środowiska wiemy, że jest to zespół działań mających na celu zachowanie i poprawę stanu środowiska naturalnego, tak aby umożliwić jego zrównoważony rozwój oraz zapewnić lepsze warunki życia dla ludzi i innych organizmów. Obejmuje ochronę powietrza, wód, gleby, różnorodności biologicznej oraz przeciwdziałanie zmianom klimatycznym i degradacji środowiska spowodowanej działalnością człowieka.

Z kolei zrównoważony rozwój to podejście do rozwoju, które dąży do zaspokajania potrzeb obecnych pokoleń, nie zagrażając jednocześnie zdolności przyszłych pokoleń do zaspokajania ich własnych potrzeb. Oznacza to równocześnie dbanie o ochronę środowiska, zachowanie zasobów naturalnych oraz minimalizowanie negatywnego wpływu działalności człowieka na przyrodę, tak by procesy gospodarcze i społeczne były realizowane w sposób odpowiedzialny i długofalowy.

Absurdem jest to, że RDOŚ jako instytucja mająca na celu ochronę środowiska oraz zrównoważony rozwój całkowicie zignorowała aspekt ludzki. RDOŚ, wybierając wariant D budowy drogi S11, tak naprawdę skazała mieszkańców Lublińca, Lubecka, Kanusa, Pawonkowa czy nawet Dobrodzienia na ‘prozdrowotne’ inhalacje spalin i pyłów.

Protestujący mieszkańcy Lublińca czy Lubecka nie sprzeciwiają się samej idei poprawy infrastruktury drogowej, ale podnoszą ważne pytanie: czy trasa S11 powinna przebiegać w bezpośrednim sąsiedztwie terenów mieszkalnych? Dlatego protesty przeciwko budowie drogi w jej obecnym kształcie (wariancie C) są w pełni uzasadnione merytorycznie.

Protestujący apelują do władz i Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska o ponowne przeanalizowanie projektu oraz wprowadzenie skutecznych rozwiązań minimalizujących jego wpływ na mieszkańców. Czy rozwój infrastruktury musi oznaczać pogorszenie jakości życia? Wierzą, że można znaleźć kompromis, który zapewni zarówno lepszą komunikację, jak i ochronę zdrowia mieszkańców, a przy okazji ochronić przyrodę.

Czy istnieją lepsze rozwiązania?
Wśród propozycji alternatywnych pojawiają się głosy o konieczności przeprojektowania trasy tak, aby nie przebiegała wzdłuż obecnej obwodnicy Lublińca, lecz omijała miasto od wschodu, w stronę Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Taki wariant mógłby zminimalizować negatywne skutki środowiskowe oraz zdrowotne, a jednocześnie nadal zapewnić dogodny dostęp do infrastruktury drogowej.

Niektórzy mieszkańcy podkreślają także, że Lubliniec niekoniecznie musi mieć bezpośrednie połączenie z autostradą, a większa odległość drogi od miasta mogłaby poprawić komfort życia mieszkańców i chronić jakość powietrza w regionie. Kolejne głosy mówią, że może warto zastanowić się nad subwariantem wariantu C? Delikatnie zmienić kształt drogi, aby ominąć siedliska ptaków, o których mowa w komunikacie RDOŚ.

Pojawiają się też opinie radykalne choć może najlepsze pod względem rozwiązania problemów – budowa fragmentu S11 w tunelu. Propozycja polega na tym, aby fragment biegnący przez Wymyślacz i Lubecko poprowadził w tunelu (jak np. Zakopianke) a węzeł całkowicie odsunąć od Lubecka. Rozwiązanie to, choć pochłonęłoby gigantyczne środki finansowe pogodziłoby interesy każdej miejscowości z ochroną środowiska. Nie wycięto by drzew w Lasach Lublinieckich, brak smrodu, spalin i hałasu w miastach i wsiach.

Podsumowanie
Budowa drogi ekspresowej S11 to inwestycja o dużym znaczeniu dla rozwoju komunikacyjnego Lublińca i całego regionu. Nowa droga ułatwi transport towarów, co może przyciągnąć inwestorów i zwiększyć atrakcyjność Lublińca jako lokalizacji dla przedsiębiorstw. Bliskość Specjalnej Strefy Ekonomicznej oznacza, że S11 mogłaby sprzyjać tworzeniu nowych miejsc pracy. Jednak jej realizacja w obecnie zaproponowanym wariancie może wiązać się z poważnymi konsekwencjami, w szczególności zdrowotnymi.

Warto, aby przedstawiciele władz, mieszkańcy oraz organizacje ekologiczne ponownie przeanalizowali możliwe alternatywy i wspólnie wypracowali rozwiązanie, które będzie kompromisem między rozwojem infrastruktury, a ochroną środowiska i zdrowia obywateli. Może warto zastanowić się nad subwariantem wariantu C? A może wyrzucić wszystko do kosza i zacząć od nowa projektować S11 na pewnym odcinku w tunelu? Pozostawiam Państwa z tą myślą do przemyśleń i dyskusji.

Jan Maniura